ADUARD-Voor de lezing van Plaatselijk Nut Aduard moesten er woensdagavond telkens opnieuw stoelen worden aangesleept. De belangstelling voor dokter Cohen, Joodse arts in Aduard van 1936 tot 1942, was overweldigend. Overweldigend voor zijn zoon Dan en dochter Naomi die ook aanwezig waren. “Je houdt rekening met hooguit dertig mensen, maar de zaal zat vol. Dat hadden we niet verwacht,” aldus Dan die een keppeltje droeg. Historicus Stefan van der Poel zei dat hij een triest verhaal kwam vertellen dat zich voor een deel in Aduard heeft afgespeeld.
De bijna 94-jarige Martha Helmus-Boeree kwam in 1939 in Aduard wonen. Ze kan zich Cohens vrouw Aaltje van der Woude en hun zoontje Aron Elie nog herinneren. “Ik zie ze nog in de deuropening staan zwaaien naar dokter Cohen die op weg ging naar zijn patiënten.” Hoe wreed contrasteert dit beeld met Auschwitz waar ze op weg naar de gaskamer ook naar dokter Cohen zwaaiden die achterbleef. Triester kan het niet.
Er waren in de zaal meer patiënten van dokter Cohen. Maurits(82) is in Westerbork door Cohen behandeld voor TBC. Hij was toen twee jaar, weet daar niets meer van, maar heeft het van zijn moeder gehoord. Maurits maakte deel uit van een gezin van negen personen, dat als enige in de oorlog met zijn allen levend terugkwam. Martje Grondsma uit Marum werd op 2 februari 1941 door dokter Cohen gehaald. Haar moeder had niet genoeg borstvoeding. Dokter Cohen vond een min die volgens Martje genoeg voor vijf baby’s had.
Kerstavond
Stefan van der Poel vertelde dat de wieg van Elie Aron Cohen op een bovenkamer in de Folkingestraat 19 a heeft gestaan. Elie groeide op in een armoedige Joodse buurt waar een kwart van de Joden van de bedeling leefde. Elie woonde als jongetje tegenover Moeke Niemeijer, een illegaal bordeel. Elie en andere jongetjes deden wel boodschappen voor Moeke. Op kerstavond kregen ze dan als dank een cadeautje onder de kerstboom.
Cohens ouders hadden het niet breed. Dat hij geneeskunde kon studeren was dankzij de ondersteuning van de Joodse Nut Organisatie. In 1936 werd hij huisarts in Aduard. Op 1 mei 1941 moest hij zijn praktijk sluiten en vertrok naar de stad. Bij zijn vluchtpoging naar Zweden werd hij met zijn gezin verraden en gearresteerd. Hij overleefde de kampen dankzij het beroep van arts. Elie woog 35 kilogram toen hij op 18 januari 1945 na de dodenmars in Ebensee werd bevrijd. Van de zeven Joden die in Aduard woonden bleef Cohen als enige in leven.
Na de oorlog trouwde hij opnieuw en werden Dan en Naomi geboren. Hij begon een nieuwe huisartspraktijk in Arnhem. Door zijn ervaringen als arts in de kampen kon hij deze niet voortzetten en werd schoolarts. Als hij zieke mensen voor zich zag werd hij geconfronteerd met zijn verleden waarin hij zieke mensen moest selecteren voor de dood. In Aduard was hem alles afgenomen, zijn vrouw en kind en zijn praktijk.
Boek
Historicus Van der Poel werkt aan een boek over Cohen waarin zijn verhaal in breder perspectief wordt gezet. Hij vroeg mensen in de zaal nadrukkelijk naar herinneringen of documenten met betrekking tot dokter Cohen. Er kan contact met hem worden gelegd via de mail: s.van.der.poel@rug.nl. Hij heeft al eerder een artikel over Cohen geschreven.
Eén document is alvast veilig gesteld en dat is de rekening die de ouders van Kor Holtrop kregen nadat hij door dokter Cohen ter wereld was geholpen. De rekening met de mededeling dat als ze moeite hadden om te betalen ze maar even moesten komen praten, werd door Marijke Lap, ‘secretaresse’ van Kor, aan Dan en Naomi overhandigd. Van Kor is het idee om de nieuwe brug in Aduard naar Cohen te vernoemen.
