LEEK-De borg Nienoord heeft de twijfelachtige eer genoemd te worden in de gids Slavernijverleden Nederland. Er wordt gewezen op de aanwezigheid van mensen van Afrikaanse oorsprong. De schelpengrot uit 1700 vertoont twee ‘morenhoofden’ die haast doen denken aan zwarte pieten. Daarnaast is er een schilderij van Anna van Ewsum waarop een zwart persoon haar bloemen aanbiedt. Volgens directeur Geert Pruiksma moet je de afbeeldingen bekijken vanuit hun tijd en is er niet bekend of er slaven op de borg waren.
“Bij het schilderij van Anne van Ewsum uit ongeveer 1665 kun je je afvragen of het een echt figuur is of een beeldelement dat schilders toevoegden. Waarschijnlijk is het decoratief. De zwarte persoon biedt bloemen aan, die vaak ergens voor staan. Zoals de roos voor liefde. We weten te weinig over het verleden om te kunnen zeggen of hier slaven hebben rondgelopen,” aldus Geert Pruiksma. Wat wel bekend is, is dat Anna een rijke vrouw was mede dankzij de 10.000 gulden aandelen in de West-Indische Compagnie die ze erfde. Deze firma speelde een grote rol in de naar schatting 600.000 (!) slaven die rond 1700 met schepen van West-Afrika naar Suriname werden vervoerd.
Moskee
De schelpengrot is door rondreizende Venetiaanse kunstenaars rond 1700 gebouwd. Zij hebben als versiering twee morenkoppen aangebracht. “Venetië is een stad die van oudsher gericht is op het Midden-Oosten. Wellicht heeft het iets met slavernij van doen.” Pruiksma wijst op de activiteiten die met statushouders van diverse nationaliteiten, zoals uit Congo of Eritrea, geregeld plaatsvinden. Als je hen wijst op de afbeeldingen en de worsteling die wij er mee hebben dan vragen ze zich af waar we ons druk over maken. Laatst was hier iemand uit Syrië die de schelpengrot aan een moskee deed denken. Straks blijkt dat de Venetiaanse kunstenaars hier een moskee hebben gebouwd.” Er is ook een legende die wel vertelt dat het om twee slaven gaat die een kind van de heer van Nienoord uit de gracht hebben gered. Hun werd de vrijheid geschonken, maar ze wilden liever op het landgoed blijven.
In de gids over het slavernijverleden wordt niet gewezen op de veenarbeiders die bijvoorbeeld in Jonkersvaart turf moesten uitgraven. Lange dagen werken, betalen voor eten en huisvesting en het verplicht kopen van spullen uit ‘winkels’ van de landheer. Kinderen en vrouwen kregen minder betaald dan mannen. “Rijkdom gaat altijd ten koste van anderen,” aldus een van de vrijwilligers van Nienoord. Hoe dat er aan toe gaat en ging met turfsteken is hier te lezen.
