Ontdekking unieke foto’s van Molukse en Nederlandse kleuters

NUIS/HEERENVEEN-Kleuterjuf Nel Brander-van der Schaaf (84) uit Heerenveen heeft unieke foto’s beschikbaar gesteld uit 1955 van de kleuterschool in Nuis. Ze had als achttienjarige juf 45 leerlingen in de klas, de helft Molukker en de helft Nederlands. Tussen de middag had ze niet eens tijd om een broodje te eten.

Twee jaar lang heeft ze aan de school in Nuis gestaan, maar de tijd staat in haar geheugen gegrift. “De school bestond uit twee lokalen in de boerderij van de koster van de kerk. Ik zat in het achterste gedeelte met 45 kinderen in de leeftijd van 3,5 tot 7 jaar. Het is een wonder dat het altijd goed is gegaan. Tussen de middag moest ik de kinderen die uit Niebert en Tolbert kwamen op de bus zetten. Dan stond ik soms een tijd te wachten. En de andere kinderen waren zonder toezicht. Een keer kwam ik terug toen kinderen tekeningen in de kachel gooiden.”

Ze begon op 1 november en moest zich meteen verdiepen in het Sint-Maarten feest, dat ze in haar woonplaats Drachten nooit had meegemaakt. “Daarna Sinterklaas. Toen ik over taai-taai begon, lagen de Ambonese kinderen in een deuk. Want dat betekent in het Maleis ‘poep’. Ik heb duizend doden gestorven op die school, waar ik twee jaar heb gestaan,” herinnert Nel zich.

Speelgoed was er niet. Kleuteronderwijs was niet in de wet vastgelegd, dus was er ook weinig geld. “Van een handige vader kregen we houten blokken en palen. Dat werd natuurlijk ‘oorlogje spelen’. Van een prentenboek werden de plaatjes op een stuk board geplakt. Hier werden dan puzzels van gemaakt.”

Vrijgezellenbarak

Als juf Nel met de kinderen ging wandelen naar de Coendersborch, dan kon ze rekenen op veel belangstelling van de mannen uit de vrijgezellenbarak. “Daar had ik niet zoveel mee op. Ik kreeg wel briefjes van hen.” De barakken herinnert ze zich ook nog goed. “Koffers en kisten stonden klaar voor de terugtocht. Er was weinig ruimte voor de gezinnen. Brommers die ze kochten moesten tegen het plafond worden getakeld. In de barakken woonden ook kinderen die van elders kwamen. Dat bleek toen ik een lijst met namen bij de gemeente inleverde. Een deel van de kinderen stond hier niet geregistreerd.”

[quote pull=”center”]Je had nooit een eenheid in de klas tussen de Ambonese en Groningse kinderen. Een kring maken en elkaar een hand geven was er niet bij.[/quote]

Wat de juf nooit voor elkaar heeft gekregen is het maken van een kring. “Je had nooit een eenheid in de klas tussen de Ambonese en Groningse kinderen. Een kring maken en elkaar een hand geven was er niet bij. Maar een van van de tweeling Harry en Bertje Beutje raakte wel verliefd op Francisca. Waarop de moeder zei dat ze nooit had gedacht dat haar zoon met een Ambonese thuis zou komen,  maar moest vaststellen dat ze nu al verkering hadden.”

De foto’s uit de jaren vijftig heeft Nel, die in Drachten verder is gegaan als kleuterjuf, al die tijd bewaard. Toen ze Piet Matahelumual op Omrop Fryslan hoorde vertellen over de barak die in Jonkersvaart is ontdekt (info barak) heeft ze contact gezocht. Ze heeft Piet in Nuis nog in de klas gehad. Inmiddels heeft ze nog vier foto’s gevonden.