Wat hangjongeren bennen huuf ik jem docht ik niet uut te leggen. Je kommen ze overaal tegen, ien elk dörp of stee is der wel een plak woar de jeugd bij nander komt om doageleks de stand van zoaken deur te nemmen. Stand van zoaken dan meestentieds ien de betekenis van wie het der verkering met wie, wie het de verkering ienmiddels uut, en welke jonges of wichter bennen der vrij op dit mement. Voak onschuldeg tiedverdrief vanzulf, sums lopt et wat uut e haand as der hier en doar wat kleinere of grodere dingen deur t onnerlinge geklier vernield worden. Hangjongeren ien t groot kwammen we oaflopen week op meerdere plakken ien t laand tegen. t Begunde ien Eindhoven, toen Amsterdam, doarna Urk, Den Hoag en Enschede. Op t leste breidde de golf van hangjongeren hum ok al uut noar Zwolle. Aal met aal veur de meeste minsen gien onverdeeld genoegen, teminnen toen der deur de hangende jeugd die al vrij snel steun kregen van vandoalen van aale leeftieden veur honderdduzenden euro ’s aan schoade aanricht werd. Hiele winkelstroaten werden aan flarden mept, en ondernemers van Primera en Zeeman stonnen rerend veur heur totoal vernielden winkels, die niet allinneg vernield waren mor ok nog leeg plunderd waren. En t alder onbegriepelekste kregen we op tillevizie te zien toen der ien de genoemde grode steden ok nog de ziekenhuzen beloagd werden met zwoar vuurwaark en stroatstenen. Agenten en ME-ers werden met dezulfde woapens bestookt.
Je kieken der noar en denken dat et NOS-Journoal beelden uutzendt van Peru, Nicaragua, Bolivia of n aandere benanenrepubliek. Mor nee, t gebeurde gewoon ien ons eigen laand, gewoon ien Nederlaand, je kinnen et je gewoon niet veurstellen. En dan al hielemoal niet in dizze Corona-tied met aale veilegheidsmoatregels en bepaarkings. Veurege keer heb ik het met jem had over mondkapjes weigeroars en aandere tengenstaanders van de corona-moatregels. Mor dit is serieus van n aandere orde. Dezulfde vuurwaark-waarpers en stenengooiers lopen zo mor een kleinere of grodere verwondeng op, en dan moeten de wonden hecht worden of ien t slimste geval opereerd worden. En dat kin nog knap lasteg worden as je net zulf de iengang van de Eerste Hulp van jemme eigen ziekenhuus vernield hemmen.
Behaalve hangjongeren bennen der ok nog hangolderen, zo heb ik kort leden ien t Dagblad lezen. Doar kinnen joe je toch hielemoal gien beeld bij veurstellen. Olderen hemmen toch meestentieds een schier plakje bij heur eigen heerd, of aanders ien n aanleunwoneng, verzorgingshuus of bejoardenflat. Mor nee, eernswoar, der bestoan op summege plakken ok bejoarden die uren achter nander heur ophollen ien de openboare ruumte, met of zunder snelle scootmobiel. Ik laas n stukje over een plein ien t centrum van Olle Pekela – doar begon de hangjeugd van vroeger knap vervelend te worden, zoas t gemeentebestuur vernam van hoofdzoakelek vrouwelek veurbij lopend publiek. De dames, jong en old, kregen aale soorten commentaar achter heur aan roepen, en as ze doar niet op reageerden, werden de niet bepoald complimenteuze teksten achter heur aan schreeuwd. En doar waren de dames niet van gediend, vanzulf, en dat vaalt ok te begriepen. Vandoar dat de gemeente moatregels nemmen mossen. Je kinnen het je niet veurstellen, mor t is eerns woar gebeurd, en te gebeurt ien aale regio ’s van ons laand.
Noatuurlek, zallen summegen onner joe zeggen, bennen dizze zoaken van aale tieden, mor as je der zulf slachtoffer van worden dan wordt et al n stuk minder, veural as jemme eigendommen vernield worden die niet verzekerd bennen omdat ze ien de publieke ruumte stoan. Loat stoan dat joe ien t ziekenhuus waarken as zuster, broeder of dokter en je zien dat et ziekenhuus beloagd wordt met zwoar vuurwaark of met stenen. Dat is beangstegend, en zo wordt dat ok ervoaren, vertelde een verpleegster uut Enschede die zaag dat de iengang van de Polikliniek vernield werd. En zij dee allineg mor heur waark zee, ze, ze wol zo goed meugelek veur heur patiënten zörgen.
Hanghond
Hoast elf joar leden hemmen wij onze duutse herder ophoald. We hemmen hum destieds as drie-joarege puber ophoald bij een gezin ien e buurt van de Stad, dat verdrieteg genog uut nander vallen waas. De pabbe was der niet meer, en mamme en dochter beleven met de jonge oostduutse herder achter die ien de drokste tied van zien leven zat. Boordevol energie, en meestal overtollege energie, want hij kreeg gewoon zien bewegeng niet voldoende. De mamme ging weer uut waarken, 38 uur ien e week, ze mos as taxichauffeur patiënten over hiel Nederland vervoeren. Tot Eindhoven en Den Hoag aan toe. t Kwam meerdere doagen ien e week veur dat ze om haalf zeuven weg mos noar de taxi – de hond werd dan om zes uur eefkes uutloaten en dan kon et zo mor gebeuren dat ze pas om haalf zeuven weer thuus was. Enkele keer wel es haalf tien. En dan was ze uutgeput, en dan mos de hond nog uut. Ze perbeerde hum onner controle te hollen deur hum aan de fiets te nemmen. Mor dat gung de eerste keer al doaneg mis. De hond trok heur met n snelheid van n kleine vitteg kilometer ien e sloot. Zij was een pittege, dappere vrouwspersoon en wol het zo mor niet opgeven. De dag doarnoa nam ze hum weer aan e fiets en noa drie stroatjes ien eigen buurt trok de hond heur dwars deur een heeg noast een woneng. Toen ze aan de aandere kaant van e heeg uut kwam, met de hond lachend veur heur, want hij genoot der wel van, besefde ze dat dit ok niet kon. En gewoon lopen gung sowieso al niet. Dat hiel ze niet vol. Zij kwaam dan noa n haalf uur thuus, doodop, terwiel de hond heur aankeek asof er zeggen wol: goan we nog lopen, of hoe zit dat?
Afijn, ze ploatste en advertentie ien e rubriek Hond zoekt baasje, want zij wol beslist n goed huus veur hum zoeken woar er de aandacht kriegen kon die er verdiende. En zo kwammen wij met dizze vrouw ien contact, en noa n proefwandeleng die ik bij heur ien t dörp moakt har, besloten mien vrouw en ik de stap mor te woagen. En t gung hielmoal niet verkeerd. Ik nam hum de volgende dag dreks aan e fiets, en hij wis niet wat hum overkwaam.Hij mocht rennen zo haard as er kon, en hoalde volgens de vrachtwoagenchauffeurs die bij De Klaver ien Nijbert vot reden zo tegen de vitteg kilometer per uur. Dan zeden ze tenminnen tegen mij as ze ons ienhoalden. En zo heb ik hum ien de eerste moanden dat er bij ons waas gewoon weg temd – deskundegen zeggen ok aaltied dat of er nou om n peerd of een hond gijt, het blieven ien principe wilde dieren, en doar moet je op veurbedacht wezen.
Ik har net groag zeggen wild: onner controle bracht, mor dat was nog niet hielmoal zo. Hij was zo n drie moand bij ons, har aal zien beweging had die dag, en dat was genog, dacht ik bij mijzulf. Mor doar dacht de duutse herder net eefkes aanders over. Ik har hum vlak veur t sloapen goan nog eefkes de tuun ien loaten veur zien leste plas van de dag, toen ik verbouwereerd toe t koproam uut keek en zaag dat er hielemoal niet meer ien e tuun was, mor veur t huus, en hij ging vrolek en wel aan de wandel toe de J H de Boerstraat ien, de Lichtboom deur en toen noar t Pad. Ik achter hum aan, en ik kon roepen wat ik wol, hij kwam niet noar mij toe. Ik kon et lief tegen hum zeggen, of kwoad, het moakte hum niks uut. Noa n haalf uur perberen bin ik mor weer noar huus goan, zunder hond, die kwaam zo n tweehonderd meter achter mij aan en weigerde beslist om verder te kommen. Ik heb de bijkeukendeur achter mij op slöt doan, en zee tegen mien vrouw: wat hij wil moet hij wieten, wij goan op berre. Mien vrouw von dat mor n vervelend idee, zo n hond die de hiele nacht buten op stroat bleef. Hij is puber, zee ik tegen mien vrouw, hij komt vanzulf wel weer. Wij hemmen sloapen, mor niet al te diep. Om haalf zes wer ik wakker, en et was licht. Doe gijst zeker achter de hond aan, zee mien vrouw toen ik toe de sloapkoamer uut sloop. Ik zal es kieken of ik hum vienden kin, zee ik tegen heur. Ik liep bij ons deur de achtertuun, t hekje deur noar de Lichtboom – en joa hur, doar ston meneer op et gemeenteperk met zien stroalende ogen een zien spitse oren en neus. Ik toalde hum hiel vriendelek aan, en toen ik de eerste stap noar hum toe zette zaag ik al dat et nog niks aanders was. Hij zakte dreks deur de veurpoten hinne en lachte mij toe of er zeggen wol: Pak me dan as je kan.
Ik mos eefkes goed noadenken: hoe pak ik dit aan, hoe goa ik dit duutse herdertje wassen?
Ik mos eefkes goed noadenken: hoe pak ik dit aan, hoe goa ik dit duutse herdertje wassen? Ik bedacht mij niks en pakde de fiets toe e schuur uut en ree om het perk van de gemeente hinne, woar meneer mij ston uut te doagen, en ik bin hum botweg veurbij fietst. Dat had meneer niet docht, hij vuulde hum genegeerd en begon achter mij aan te rennen om zien te loaten dat hij der toch echt wel was. Mor nou har ik eefkes gien boodschap aan hum en ik fietste zonder omkieken linksoaf t Pad op richteng Wiersemoaweg. Veur de grap fietste ik een stuk Jan Woltema zien ree op, en verdraaid, rechts noast mij rende zo opeens onze herder, hij keek mij stroalend aan en ik fietste gewoon deur. Dat har er niet docht. De hond docht: doe ziest mij toch wel, woarum stopstoe dan niet? Ik bin nog goed honderd meter deur fietst en stapte toen resoluut op de terugtrap rem en ik ston in één keer stil, en de hond ok. ZIT!! zee ik, en hij gung votdoalek zitten. Ik dee hum zien riem om en naam hum met noar huus. Mien vrouw zat ienmiddels ok ien e keuken ien heur pyama. Wel verboazend, zee ze, meneer is weer thuus. Joa, zee ik, hij het de hiele nacht ien t gemeenteperk rond hangen. Wiestoe wel wat wij veur n hoind hemmen? vroeg ze aan mij: Ze zeid: Wij hemmen een hang-hond. Doarnoa is er nooit meer ontsnapt, hij het et nooit meer perbeerd.
Mor as ik eerlek bin, tien keer liever zo n hanghond as aal die hangtypes van hier boven.
Bert Weggemans