MARUM-Schrikbarend zijn de overgewicht cijfers van kinderen en pubers in het Westerkwartier. Drie van de tien kinderen (15%) heeft hier mee te maken en dat is hoger dan het landelijk gemiddelde. Maar wat het nog erger maakt is dat acht van de tien kinderen (82%) te weinig beweegt. In elke klas van de scholen in het Westerkwartier zitten één of meerdere kinderen met psychosociale problemen met betrekking tot hun gewicht. Tijd om daar wat aan te doen. Diëtist Yteke Hoekstra maakt deel uit van het pas opgerichte Eetteam Westerkwartier in Marum. Een interview met een toegewijd ‘strijdster’
“Als je als jong kind overgewicht hebt, loop je later de kans leververvetting, diabetes, hartproblemen en darm- , lever- en slokdarmkanker te krijgen. Minstens zo erg zijn de psychosociale problemen. ‘Dikke’ kinderen worden vaak gepest en hebben een vertekend zelfbeeld: ze vinden zichzelf minderwaardig.”
Als diëtist geef je al adviezen over voeding. Waarom een heel team?
“Ik werk nu vier jaar in Marum en in de praktijk hebben we altijd veel met elkaar te maken. Als team komen we geregeld bij elkaar en kunnen we nog beter helpen. Bij het adviseren over gezond eten hoort ook voldoende beweging. De fysiotherapeut doet oefeningen en kijkt of er motorische problemen zijn. De logopedist kijkt of er kauw- en slikproblemen zijn die het eten transporteren kunnen bemoeilijken. De logopedist speelt voornamelijk een rol bij eenzijdige eters, slappe mond motoriek en eetproblemen. De pedagoog helpt in het gezin bij al het gedrag rondom eten en kijkt ook naar pesten en psychosociale problemen.
Ligt hierin niet een taak voor de ouders?
“Vaak zit ik tegenover wanhopige ouders, die je niet de schuld kunt geven. Zodra het kind van huis naar school gaat komt het snoepgoed hem of haar overal tegemoet. De croissantjes in de supermarkt vinden in de pauze gretig aftrek. De roze koeken zijn goedkoper dan het fruit. De smaak die kinderen ontwikkelen is zoet, zoet en nog eens zoet. In gezinnen met overgewicht zie je dat het langzaam is binnengeslopen om zoete en ongezonde producten als chips, cola, ijsje en koeken te eten. En als een kind niet lekker in het vel zit wordt eten ook nog als troost gegeven. Emoties worden weg gegeten.”
[quote pull=”right”]De smaak die kinderen ontwikkelen is zoet, zoet en nog eens zoet. In gezinnen met overgewicht zie je dat het langzaam is binnengeslopen om zoete en ongezonde producten als chips, cola, ijsje en koeken te eten. [/quote]
Is hier wel een kruid tegen gewassen?
Veert op: “Oh, jawel! De meeste mensen denken dat ze meteen op een dieet moeten, maar dat is helemaal niet het geval. Je zoekt naar wat het beste bij iemand past. Ik spring een gat in de lucht als een puber met een groep kinderen in de supermarkt fruit of een bruine pistolet koopt. Die snapt het. Ouders probeer je ook inzicht te geven. Moeders zeggen in heel veel gevallen vaak wel te weten hoe de vork in de steel zit, vaders hebben veel minder inzicht.”
Hoe komt dat?
“We leven in een obesogene samenleving. Het beeld dat je krijgt als je naar de mensen in Amerika kijkt, waar het probleem nog veel erger is. Zet tien forse kinderen op een rij dan pik je er drie uit die te dik zijn. Maar ze zijn allemaal te dik, de norm verschuift. Je went aan het beeld als er steeds meer dikke mensen komen. Het valt wel mee als ik om heen kijk. Daar hebben we een woord voor: struisvogelpolitiek.”
Is dat te doorbreken?
“Jonge kinderen vraag ik hun knuffels mee te nemen. En dan gaan we met z’n allen aan tafel om te eten. Wat ik dan heel vaak tegenkom is dat bij ‘lust ik niet’ volwassenen dit er inleggen. Als je positief bent over fruit en groentehapjes of pindakaas op een cracker zijn kinderen dit ook. Andersom werkt dat ook zo. Als je zegt dat een stukje paprika vies is, dan kun je wel raden wat een kind hier van vindt.”
Pubers nemen geen knuffel mee.
“Pubers van 12 tot 18 probeer je zelf goed met hun eetgedrag om te laten gaan. En weerbaar te maken tegen de verleidingen om hen heen. Pedagoog Rika Elema werkt ook aan het zelfbeeld van kinderen. Dat is van groot belang als een kind met problemen de overstap naar de middelbare school maakt. Ouders zeggen vaak dat hun kinderen nu zo oud zijn, dat ze het zelf maar moeten doen. Maar ouders zijn verantwoordelijk voor waar, wanneer en wat er gegeten wordt. Als thuis de kast vol ligt met chips, wijs ik beide ouders daar wel op.”
Hoe gek het ook klinkt, maar er is ook sprake van ondergewicht. Hoe zit dat?
“Als je naar de groeicurve van kinderen kijkt dan hoort bij een bepaalde leeftijd een bepaalde lengte en gewicht. Bij ondergewicht en te weinig eten stokt de groei. Wat hierin meespeelt is het continurooster op school. Kinderen die al langzamer eten, hebben aan een kwartier niet genoeg om hun broodtrommel leeg te eten. Dit bemoeilijkt het proces om aan te komen wanneer er sprake is van ondergewicht. En als ze thuis komen willen ze met hun vriendje spelen en komt het er ook niet van.”
Genoeg over het eten. Hoe zit het met de beweging, want acht van de tien kinderen beweegt te weinig?
“Allereerst kijkt de fysiotherapeut of er beperkingen zijn. Kan een kind een minuut op één been staan of voorovergebogen met gestrekte benen met zijn vingers de grond raken? Jonge meiden zijn soms niet in staat om te rennen. Er worden verschillende testen gedaan met betrekking tot flexibiliteit, evenwicht, kracht en conditie. De fysiotherapeut brengt dat in kaart en probeert door oefeningen het plezier in bewegen terug krijgen. Op het gebied van bewegen valt heel veel te halen, dat zie je bijna direct. Scholen hebben daarin ook een taak. Ze worden afgerekend op cijfers en prestaties, niet of ze gezonde kinderen afleveren.”
[quote]Kan een kind een minuut op één been staan of voorovergebogen met gestrekte benen met zijn vingers de grond raken?[/quote]
Heb je nog een advies voor de komende decembermaand met pepernoten, chocoladeletters, kerstdiners en oliebollen op het menu?
“Houd het feestelijke eten op de feestdagen zelf. Genieten kan ook in aangepaste porties en sla geen maaltijden over. Genieten van de feestdagen kan naast het eten ook met een leuke lange wandeling en spelletjes met elkaar doen”