Henk is de man van mien oldste zus. Tegenswoordeg zollen we zeggen: n kiend van t veen wa-der. Doar is hij ok geboren, midden ien t veengebied van Zuud-Oost Drenthe. t Veen en meer direct et product dat et leverde, de törf, bepoalde zowat alles doar in de Zuudoosthoek. Zowel veur de arbeiders, zoas Henk zien pa, zien ooms en verdere manneleke familieleden, as veur de grote meneren uut e Stad, die heurzulf eigenoaren van t veen nuumd harren omdat zij investeerden ien dat stroat-arme gebied met dito bewoners. De Scholten dynastie was wel de grootste noam ien et Drentse veen. Et kanoal woaraan Henk en mien zus aan woonden was zulfs vernoemd noar dizze grootgrondbezitters: Henk en Hennie woonden aan et Scholtenskanoal Oostziede.
Ien de loop van de joaren harren zij heur met bikkelhaard waarken een woning verworven woar ze mooi vrij uutzicht harren, tientallen kilometers ver, zo wied vot dat ze hiel ien e verte de hoogbouw van Emmen al zien konnen. Mor dat was ien aal geval meer as twinteg kilometer, kom doar nou nog mor es om.
Henk was, zoas ik al eefkes nuumd heb een kiend van et veen. En as kien harren je doar niet zo bodde veul veuruutzichten: Henk dee zoas de meeste kiender ien e klas van meester Heine de leste klas van de legere school twee keer, en was net as de meeste jonges vittien joar toen der van school oaf kwam. En kon dreks de eerste moandag noadat der op school oafswaaid was met zien pabbe Sake met toe et veen ien.
En of joe et nou geleuven willen of niet, met zien vittien joar wer Henk dreks aan e schop zet, hij moest helpen bij e törfgroaven. Van zes uur s mörgens tot zes uur s oavends. En al wa-der een staarke buffel, et swoare waark eiste noa de eerste dag al zien tol. Pabbe Sake wol hum de aandere mörgen wakker moaken, mor gien beweging wa-der ien hum te kriegen. Sake wist wel hoe dat kwam. Dat jonge lief was dizze krachtsienspanning niet wend, en hij liet zien zeun mor leggen, hij har hier wel op rekend. Mor liefst twee hiele doagen sliep Henk as n os, zo vast, dat zien mamme hum niet wakker kriegen kon.
Toen der eindelek van berre oaf kwam wadden der twee hiele doagen verlopen. Et veenvolk wist der alles van: zo ging dat, die eerste keer dat de jongen metwaarken moesten ien t veen. De vierde dag ston Henk gewoon op en toen hield er et swoare waark wel vol. Hij har zien vuurdeup had, zeg mor. Tot zien achttiende het der ien t veen waarkt en toen kreeg der waark bij n boer as boerenknecht. Dat was lang zo swoar niet, en hij moek ook niet zukse laange doagen.
Mor één van de dingen die der ien t veen leerd har kwam hij zien leven laang niet meer van oaf. Vanoaf zien eerste waarkweek ien t veen ha-der van de aandere veenwaarkers een sigaret kregen. En doar kon der noa n pooske niet meer zunder, ok niet toen der veul loater aan de slag ging as vroachtwoagenchauffeur. Hij wol wel wat hoger op en hoalde zien riebewiezen veur e luxe auto, zoas Henk een personenwoagen nuumde, en doarna ok alle meugeleke riebewiezen veur et vervoer met e vrachtwoagen. De leste bevoegdheid die der behoalde was et internationoal riebewies.
Duutse bier
Ien zien eerste joar moek Henk ervoaringskilometers ien ons eigen laand, en doarna ging er ok stoadegaan noar Duutslaand en België om loading vot te brengen. Et beviel hum best, zo kwam der ok es ien n aandere levensomgeving, met aandere culturen en aandere gewoontes. Zo leerde der dat der ien België twee verschillende toalen wadden: de toal van Vlaanderen en de toal van Wallonië. Vloams verstoan ging Henk oareg goed oaf, mor dat aandere, dat Frans, doar har hij hielmoal niks met, Met geboaren en met handen voeten moest er hum behelpen. Duutslaand beviel hum beter, de toal begreep er prima, en proaten ging ok goed. En a-der es n nacht overblieven kon: et Duutse bier smoakte hum meer dan prima. Op n gegeven moment kreeg Henk et geregelde törfvervoer onner zien toakenpakket. Joarenlaang het er törf toe Duutsland ien brocht. Sums vot over de grens bij Emmen, mor ok verder, tot Oost-Duutslaand aan toe.
De kerstdoagen kommen der aan, en Henk is ditkeer ien opperbeste stemming: nog eefkes één transport noar Bad Bentheim, en dan het der n dag of wat vrij vanwege de algemene feestdoagen die wij Kerst numen. Henk hoalt s mörgens vroeg zien truck op en riedt der met noar et Schonebeeker veen. Doar stoan kroanen kloar om duzenden en duzenden Drentse törven op zien vrachtwoagen te loaden. Dat duurt n kleine drie kwartier, en dan binnen der mannen die de vracht törf sekuur vastmoaken zodat der niks van e vrachtauto oaf vallen kin.
Nog gaauw n kop kovvie en n peuk, en dan gijt Henk met zien leste vracht veur Kerst noar Duutslaand. Mooi waark, denkt der bij humzulf: mooie dikke truck, radio zachtjes aan met vroleke meziek, en zo n beetje eigen boas, zo vuult dat veur hum. Bij Enschede gijt er de grens over, via de grode weg, (tegenswoordeg hiet dizze verbiending de snelweg A31) noar Bentheim. Henk het et op smeer, hij draait zien roamke open en gooit de peuk die der oprookt het ien buten en stekt eefkes loater n nije sigaret aan. t Leven lacht hum toe, zo vuult der dat. Mooi leven, vrachtwoagenchauffeur! Hij is net zo n kwartier onner wegens noar zien eindbestemming a-der ien zien spiegel kikt en zigt dat et wat misteg begunt te worden om hum toe. Toe mor, denkt Henk, kinnen je toch maarken dat je ien et butenlaand binnen, net eefkes aandere weersomstandegheden as thuus.
Et duurt gien twee menuten of der komt een groen-witte Polizeiwoagen veur hum rieden, die hum aan de kaant zet: Wat nou dan? Denkt der bij humzulf, ik rie toch netjes rechts en hoal toch gien gevoarleke toeren uut. Hij stapt toe zien vrachtwoagen uut en zigt dat één van de politiemannen met n brandblusser ien weer is: hij richt et blus-schuum op de loading aan de linkerkaant van de vroachtwoagen. De aandere politieman vertelt Henk dat ze n eindje achter hum reden harren toen ze zagen dat der wat toe zien roamke uut gooide. Dat moet bepoald zien sigarettepeuk west weden want niet laang doarna wa-der wat rook van e loading oaf kommen die niet meer vanzulf doofde. Henk was wat wit om e neus worden nou, hij denkt: wat goed dat e mannen et ien e goaten harren, ze hemmen mij veur n ramp behoed, mor nou zal der vast wel n dikke bekeuring aan kommen. Mor de mannen wadden de beroerdsten niet en zeden, wij rieden eefkes met dij met noar Bentheim noar die oaflever-adres, en dan kinnen wij geliek vertellen wat der aan de haand is. Henk kreeg n vrijwillege poltie-escorte noar de klant woar der de törf oafleveren moest, en bij aankomst stellen de mannen van de Polizei de klant gerust: ze vertellen wat der onnerweegs gebeurd is, en de schoade aan de loading is minimoal.
Klant gerust, mor Henk nog niet: hij denkt: as ik et zulf om haans had heb dan bin ik nou goed de klos. Mor dat viel met, de beide agenten binnen ok al ien opperbeste stemming en zeggen: eileks moeten wij nou n bekeuring uutschrieven, mor dat doen we dit keer niet: Mörgen is et ja al Weihnachten, doarom krigstoe gien dikke bekeuring: wij hemmen mor één boodschap veur dij: ien t vervolg peuk uutmoaken en ien een blik doen i e n e vrachtwoagen, en nooit meer toe et roam uut gooien. Und jetzt: Dalli-Dalli nach Hause, und frohe Weihnachten wuenschen wir dir! Nou as de bliksem noar huus, en Vroleke Kerstdoagen.
En dat wenst Henk mien swoager jim ok toe: Gelukkeg Kerstfeest!
Bert Weggemans