Laange Jan, dikke Jan, smid Jan, strup Jan – dat bennen zo mor wat bijnoamen uut t dörp van mien jeugd. En dat bennen nog laang niet aale bijnoamen van slechts twee families – die van Weggemans en Wilken. Mor deur die bijnoamen wis iedereen wel of der bedoeld wer.
Eén van die minsen die steevast met zien bijnoam aanduud wer was Vogel Lammert. Niet omdat er op n vogel leek of zo, mor omdat er slim wies was met e vogels die er ien zien vogelhok har. Aandere minsen die hum goed kinden zeden ok wel dat er zo noemd wer omdat er zulf n beetje n aparte vogel was.
Lammert har net as e meeste minsen ien t dörp wat grond veur humzulf, woar er eerappels en bieten op verbouwde, en vanzulf n groententuun woar zien vrouw eileks t hiele joar deur gebruuk van moek – meestentieds vers, mor as t niet aanders kon ok wel uut e weck.
Toen t boerenbedriefke aal minner centen opbracht begon Lammert wat bij te verdienen met zien betoalde hobby: hij was zeg mor ZZP-er ien e hoedoangeheid van huusslachter. En Lammert was n groag geziene gast, want ondanks t droevege lot van e swienen die er onner hannen nam, kon hum dat zien goeie humeur niet bedaarven.
Ien e wintermoanden as der op t laand niks te verdienen was, dan gung Lammert zo van huus noar huus, meestal van boer noar boer. De boeren waren die tied zuneg aan honderd perzent zulfveurzienend, en ze harren aaltied wel genog vlees en spek ien huus om t joar deur te kommen, zunder noar n slager te lopen.
Mien pabbe har ok n best swien op t hok, en toen pabbe zien achterneef Vogel Lammert tegen kwam vroeg er hum of er ien körten tied ok gelegenheid zag om ons swien te slachten. Lammert lachte zoas aaltied hard en onbedoarlek. Hij har aalteid lol ien t leven en zee (terwiel er zulf bij t lachen hoast gierde zoas n swien die noar e slachbank hinleid wer) – Joa, Jan Jong, dat is goed vanzulf, mor der bennen nog wel vief aandere boeren veur dij aan, en dan bistoe aan e beurt. En wanneer wordt dat dan? vroeg pabbe. Lammert zee: Aander week vrijdagmörgen dan bin ik om acht uur bij jem. Wij hoalen met n beiden t swien toe t hok uut – als dien vrouw dan eefkes methelpen wil met t opjoagen. En der bennen vast ok nog wel wat buurmannen die methelpen willen.
Komt goed, zee pabbe. Wij rekenen op dij, aander week vrijdag s mörgens om acht uur.
Zo wer dat afproat, der wer op rekend. Toen t hoast die bewuste vrijdag was, zeden pabbe en mamme onner t mirregeten dat e volgende dag Vogel Lammert kommen zol om ons swien te slachten. Pabbe vertelde ok dat de oavend veur e slachtdoatum de keurmeester van t slachthuus ien Emmen kommen zol om e gezondheid van t swien te beoordelen. En de oavend noa t slachten kwam de man nog n keer laangs om te kieken of alles netjes volgens e regels goan was.
Dus ik was veurbereid op wat der gebeuren zol. Nou har ik et niet zo op dat slachtersgeweld bij ons op e boerderij, dus ik vroeg pabbe wanneer Lammert dochde dat er ongeveer kloar was.
Nou, zee pabbe, astoe uut school komst veur t mirregeten dan is aales wel achter de rug. Dan hestoe der hielmoal gien hinder van. n Beetje gerustgesteld was was ik al wel, mor hielmoal zeker ok weer niet, want met n roare kwast as Vogel Lamert konnen je aales verwachten.
De aandere mörgen toen ik noar school toe gung heurde ik al dat Lammert der aan kwam, hij har zien zeun Ebbert ok metnommen om te helpen bij t slachten. Ik heurde ons swien al gieren, en toen mos ik wegwezen, want dit wol ik niet metmoaken. Toen ik bij ons e ree af fietste noar e Hoofdstroat heurde ik t gegier van achter op onze boerderij kommen. En ik kon niet precies uutduden wel nou t hardste geluud moek: Lammert, of ons swien.
Ik gung noar school en perbeerde niet meer aan t swien te denken, en ok niet aan Vogel Lammert.
En toen ik om vief over twaalf op huus aanfietste zat ik al n beetje met n knup ien e moag. Want wat zol ik thuus aantreffen? t Was aaltied nogal n hiel spektoakel, want eer dat t swien op e ladder kon mos der hiel wat gebeuren. En ik har ok al wel begrepen dat e huusslachteng nogal n traditie was, woar niet zelden wat draank bij te pas kwam. En hoe jong ik ok was, ik har al wel begrepen dat minsen die n borreltje kregen (meestens ok wel twee!) wel es roar doen konnen ien hun gedrag.
Afijn, toen ik bij ons t aarf af fietste zag ik t swien geslacht en wel op e slachtbaank leggen, en pabbe en mamme zaten met Lammert en zien zeun Ebbert n plak stoet te eten met wat lekkers der op.
Kinst zo aanschoeven jong, zee mamme. En zoas verwacht har Lammert t hoogste woord, hij moek aalmoal grapkes en perbeerde mij aan t lachen te moaken. Mor omdat ik von dat het doodmoaken van een dier nou niet iets was om te lachen dee ik dat ok niet echt.
Lammert kon t niet uutstoan dat er mij niet aan t lachen kreeg, en hij liet e der mor bij. Wat wost loater worden jong, vroeg er aan mij – ik zee: boer, of schoolmeester. Goed zo mien jong zee er, moest mor goed leren, dan komst aaltied wieder as wij.
De stoet met kovvie, thee, melk en karnemelk was achter e rug. En mamme begon op te rumen.
Pabbe, Ebbert en Vogel Lammert gungen ien buten, want t fijne waark mos nog gebeuren, en dan wer t tied om met behulp van e buurmannen e ladder tegen e boerderijmuur omhoog te tillen, met t schoon geslachte swien der op. Ik zee dag tegen de mannen en stapte op mien kinderfietske om weer noar school te goan. Ik ree net bij ons t aarf af toen ik opeens n geweldeg gegier heurde: ik dochde: hoe kin dat nou want t swien is ja al dood. Mor t was Lammert! Hij gierde t uut, en zee, onner t lachen: kiek es achterom jong, hest wat moois op dien pakjesdroager. Ik keerde mij om en zag dat Lammert met t slachtersmes ien zien haand een oog uut e kop van t swien wupte, sekuur bij mij achter op mien pakjesdroager. Ik griezelde dervan, en wer pas rusteg toen t oog van mien fiets op e grond viel.
Ik schrok mij kapot, en bin nog nooit zo vlug noar school toe fietst. Vogel Lammert har zien noam eer an doan , hij was aaltied tot roare dingen ien stoat. Dingen die je n minsenleven laang bij joe hollen.