Et onderwarp Oorlog kin joe en mij niet ontgoan weden. t Vaalt mij op dat et herinneren aan e leste Wereldoorlog sunds et begin van dit lopende decennium ieder joar eerder begunt. Dit joar wa-der op e leste zundag van februoari op tillevizie al n volledege documentaire over ons laand ien e Tweede Wereldoorlog, dat von zulfs ik wel bodde op e tied, want et was ja nog laang gien vier mei.
Toch leit der wel n dudeleke reden aan ten grondslag.
Tot 2021 wadden de minsen en e scholen der wel kloar met, die rötterege oorlog. Da s ja allemoal west, jonges. Hol der met op. Persoonlek viel et mij op e middelboare school woar ik tot en met 2012 warkt heb op dat leroaren en leerlingen, zulfs de docenten geschiedenis, der hielmoal kloar met wadden. Et onderwarp WOII wer zulfs ien e geschiedenisles mor amper behanneld. Ien e leroarenkoamer wer der begun mei eileks niet meer over proat.
Dat alles veraanderde toen ien 2021 et boek Het Hooge Nest van Roxane van Iperen uutkwam. Dat boek heb ik minstens drie moal achter nkander lezen. Oademloos lezen kin ik niet zeggen, mor wel verbiesterd, dat der zo veul joar noa 1945 nog zo n gedetailleerd boek uutkwam, woar zowat de hiele jeudse geschiedenis van Nederland ien beschreven wer. Elke regel was spannend, elk hoofdstuk n nij oaventuur.
Dit boek veroverde niet allinneg ons eigen laand, mor zulfs de wereld. Tot ien Amerikoa en Austroalië toe wer et boek bij honnerd duzenden exemploaren ien et Engels verkocht. Et wordt zulfs verfilmd en kloarmoakt veur internationoale vertoning.
Bliekboar har Roxane van Iperen n open zenuw roakt onner et eigen Nederlandse volk. De schriefster was zulf ok verbiesterd over aale materioal dat heur toestuurd wer vanuut hiel ons laand. Zij har e villa t Hooge Nest ien Naarden soamen met heur man kocht, vond sporen van onnerdukers onner en tussen vloeren en plafonds en vroeg minsen om heur te schrieven wat zij wisten over dizze villa ien e oorlog.
Sunds dat boek uutkommen is roaken e minsen hier ien ons laand niet uutproat over de heftegheid van de gebeurtenissen tussen 10 mei 1940 tot en met half mei 1945. Et liekt wel alsof e herinnerings aale joaren nog levendeger noar veuren bracht worren, zodat et gevuil der aal meer is dat je niet vroeg genog begunnen kinnen met et levend holden van e herinnerings aan die maale tied.
Nou is schanne genog et thema Oorlog ok ien dizze tied verschrikkelek actueel. De minsen die nog wel de moed hemmen om et Journoal te kieken kriegen elke oavend te heuren dat der aale doagen vochten wordt, dat der zulfs n laand is dat zulf et grootste slachtoffer worren is van e Holocaust noa al weer twee joar doende is om een klein gebied ien e eigen regio totaal kepot te bombarderen. Dat ze wekeleks ok e kienderziekenhuzen onner vuur nimmen.
Zuks gijt mien bevattingsvermogen te boven, en met mij hiel veul aandere minsen die openlek bekind moaken dat ze et Nijs van de NOS niet meer verdroagen kinnen, en stopt binnen met et kieken noar et Journoal.
Ik kom geregeld minsen ien et Westerkwartier tegen die mien joarlekse verhoalen over e Oorlog lezen, en die dan tegen mij zeggen: zollen de minsen dan hielmoal niks leerd hemmen van alles dat der gebeurd is? Doar liekt et wel verrekte veul op!
Mor, van e aander kaant, oorlog hemmen je ja ok ien et klein, bijveurbeeld op de oversteekploats bij de legere scholen in dizze gemeente of eefkes verder op ien Roden. Doar liep et oversteken van schoolgoande kiender onner begeleideng van twee oversteek-olders uut op handgemeen en bedreiging, zulfs fysiek. Eén van e oversteekbrigadiers wer op n moandagmörgen deur n geïrriteerde autobestuurder letterlek tegen heur benen aanreden omdat e betreffende bestuurder hoast har en verschikkelek lelk was, agressief zeg mor, hij wol verder, deur noar zien wark. De gemeente Noordenveld besloot vanoaf die dag grode rood-wit streepte metoalen hekken aan te brengen op e plak woar Leeksterweg en Ceintuurbaan Noord nkander snieden. Dat löste ien aal geval et directe gevoar op. Noa de ienstalloatsie van e metoalen hekken heb ik der niks over weer heurd.
Oversteek-older
Mor ok hier ien Nijbert heb ik gedurende de elf joar dat mien vrouw en ik oversteek-older wadden et neudege metmoakt. En ok al heb je dan rugdekking van de begeleidende politiepost Leek (destieds ok nog e post ien Moarum), et vuilt slecht as je bestuurders tegenkommen, kerels en vrouwlu) die et de muite niet weerd vienden om te stoppen veur et groepke kiender dat overstekt onner bescherming van e verkeersregeloars,
Minsen die gauw kritiek op alles en iedereen hemmen nuimen als eerste in zukse situoatsies de vrachwoagenchauffeurs. De werkelekheid leit net eefkes aanders: de truckbestuurders die ien e verte n oranje hesje zien ien combinoatsie met et ronde oranje-witte bordje remmen honnerden meters van te veuren al oaf. Ok de butenlaandse chauffeurs gedroagen heur meer as veurbeeldeg.
Bestuurders van personenwoagens binnen n aander verhoal. Ze stoppen mit veul misboar en sjaggerijnege koppen. Hiel soms i-der een die hum wel gedroagt, en die n doem opstekt tegen de verkeersbrigadier en eefkes swaait tegen e kiender die op dat mement noar de overkaant van e Mölnweg lopen.
Jongere bestuurders hemmen et ok altied doan, zo lees wij voak. Ok die woarheid leit eefkes wat genuanceerder: nooit vergeet ik de blik ien e ogen van die bejoarde bestuurder die terwiel ik midden op e oversteekploats mien stop-bord omhoog hiel, nog eefkes flink gas gaf en mij met zien ies-kolle ogen doodkeek.
Nou heb ik zulf ien mien leven al hiel wat boeken lezen en foto’s zien over WOII, mor dizze man zien verachteleke, minachtende blik was slimmer as die van de alder beruchtste Holocaust-doader die ik ooit zien heb.
Ik wens jim aankommen zundag n vier mei viereng toe die Vrede oademt.