ADUARD- Elie Aron Cohen was van 1936 tot 1941 een gewaardeerde en geliefde huisarts in Aduard. Hij woonde met zijn vrouw Aaltje en zoontje Ronnie in het doktershuis aan de Burgemeester Seinenstraat 18. In 1941 mocht hij van de Duitsers zijn beroep als huisarts niet meer uitoefenen. In 1943 werd het gezin door verraad opgepakt. Aaltje en de kleine Ronnie werden op respectievelijk dertig- en vierjarige leeftijd vermoord in Auschwitz. Als arts mocht Elie – eerst in Westerbork, later in Auschwitz – zijn beroep blijven uitoefen: mede daardoor wist hij te overleven. Na de oorlog stonden de foto’s van Aaltje en Ronnie, tot hij in 1993 op 84-jarige leeftijd overleed, duidelijk zichtbaar op zijn bureau.
Kor Holtrop en Marijke Lap zijn de initiatiefnemers om de nieuwe brug over het Van Starkenborghkanaal naar dokter Cohen te vernoemen. De Straatnamencommissie van de gemeente Westerkwartier heeft deze week laten weten het verzoek in behandeling te nemen. De commissie, onder voorzitterschap van de gepensioneerde directeur van de onderwijsorganisatie Quadraten Johan Heddema, doet verder geen mededelingen.
Elie Cohen heeft mooie herinneringen behouden aan de jaren dat hij huisarts was. “Hij sprak altijd warm over Aduard,” aldus Dan, zijn in Arnhem geboren zoon uit het tweede huwelijk. “Maar in Groningen kon hij na de oorlog niet meer wonen. Groningen was voor hem een groot kerkhof: al die lege ramen van huizen, waar familieleden, vrienden en kennissen, waar allemaal mensen hadden gewoond die hij gekend heeft. Dat vond hij gruwelijk.”
Zelf probeerde Cohen aan de Jodenvervolging te ontkomen door met drie mannen in zee te gaan, die hem zouden helpen met zijn gezin naar Zweden te vluchten. Hij betaalde 16.000 gulden, 6.000 per volwassene en 4000 voor zijn zoontje. “De bedoeling was dat ze met een houtvrachtboot vanuit Delfzijl naar Zweden zouden gaan. Maar in Groningen al zag Elie dat ze niet richting Delfzijl reden, maar naar het station. Elie heeft de mannen na de oorlog opgespoord. Met twee van hen heeft hij gesproken en die gaven de derde, die inmiddels was overleden, de schuld van het verraad.”
In Memoriam dr. Elie Aron Cohen
Wat is er nog van mij over,
Nu het liefste dat ik had
Van mij is weggehaald,
Verpulverd tot niet meer dan wat as.
Wie ik was is niet meer,
Elke vezel bij mij, woonden in mij,
Waren onlosmakelijk deel van mij.
Waarom moest ik, Elie Cohen, gedwongen overleven,
Die als dokter zoveel anderen redden kon,
En in het aangezicht van mijn vrouw en kind
In totale onmacht stond.
Bert Weggemans
Na de oorlog, trouwde Cohen opnieuw, met een goede vriendin, die in de oorlog bij hen in Aduard had gelogeerd. Uit dat huwelijk werden Naomi en Dan geboren. Hij vestigde zich in Arnhem als huisarts. Van meet af aan hield hij zich bezig met de Jodenvervolging, getuige zijn promotie (in 1952) op ‘Het Duitse concentratiekamp’. Met name vanaf 1966 hield hij zich in toenemende mate bezig met de Jodenvervolging. Als eerste beschreef hij in 1969 de psychische gevolgen van de Jodenvervolging en introduceerde hiervoor de term ‘post-concentratiekamp syndroom’. “Tegenwoordig noemen we dat een post-traumatische stress stoornis” licht Dan toe, die zelf psychiater is.
Het zijn met name de ouderen, bij wie de naam dokter Cohen nog iets zegt. Kor, 81 jaar, krijgt veel reacties van leeftijdsgenoten die het een goed initiatief vinden. Kor: “Er zijn in Aduard meerdere straten naar mensen genoemd, die in de oorlog zijn gesneuveld.” Dat is trouwens het geval in vele dorpen in het Westerkwartier.
Elie Cohen heeft in 1985 de 4-mei lezing in Aduard gehouden. Tegen de moeder van Kor zei Elie dat zij de enige was, die hem elk jaar trouw een kaartje stuurde.
Dan weet zeker dat zijn vader er trots op zou zijn geweest, dat een brug in zijn geliefde Aduard naar zijn verleden verwijst. “Het is ook een prachtig eerbetoon.” Op 23 november komt Dan naar Aduard om de lezing van historicus Stefan van der Poel bij te wonen die over zijn vader heeft geschreven.
