GROOTEGAST-De ene fusie na de andere leverde uiteindelijk de onderwijsorganisatie Quadraten op met 35 scholen. Johan Heddema geeft al sinds de eerste fusie van de drie christelijke scholen in Zevenhuizen in 1993, gevolgd door de fusie van de christelijke scholen in 1997 in Leek en Marum, leiding aan de onderwijsorganisatie. Daarna volgde de fusie in het Westerkwartier en Roden tot Penta Primair. De fusie van Quadraten in 2018 tussen Penta Primair (christelijk) en Westerwijs (openbaar) is een huzarenstukje. Daarvoor moest zelfs de wet worden aangepast. Hij heeft in 2017 de debatten in zowel de Tweede als de Eerste Kamer vanaf de tribune gevolgd. Heddema blikt terug, volgend voorjaar trekt hij spreekwoordelijk voor de laatste keer aan de ‘schoolbel’ . “De verzuiling is voorbij. Ik voorspel dat binnen tien jaar Noorderbasis (gereformeerd onderwijs, red.) en Quadraten samenwerken”.
Jaren geleden zag ik je bij de chiropractor vandaan komen. Je had toen last van je nek. Hoe gaat het er mee?
“Moet dat in de krant?”
Je zei toen: “Op een school is altijd wat. Geldt dat nog steeds?
“Een school is een levend organisme, een gemeenschap in het klein. Er gebeuren altijd blije en droevige dingen. Vorige maand overleed plotseling een leerkracht van een school in Roden, die daar bijna 40 jaar heeft gewerkt. In Zuidhorn was ik bij de opening van het nieuwe plein van de Windroos. Dat hebben ze mooi voor elkaar gekregen. De pauzes verlopen daar nu heel anders met veel blije gezichten.”
Nu sta je samen met Gerrit Rotman als college van bestuur aan het hoofd van 35 scholen. Dat zijn er wel heel veel.
“We sturen samen vanuit de sturingsfilosofie een organisatie aan met meer dan 5000 leerlingen en ruim 520 medewerkers. Met Quadraten geven we antwoord op de krimp en het voortbestaan van onderwijs in de dorpen. Liever onderwijs in een dorp, dan geen onderwijs. Daarvoor heb je elkaar nodig. Geen twee scholen die concurreren waarbij de vraag is wie er over blijft. Dan kun je beter samen één school maken. Samenwerken en vertrouwen zijn twee kernbegrippen binnen Quadraten”
Er zijn nu zeven samenwerkingsscholen en één samenlevingsschool, christelijk en openbaar samen in een nieuw concept. Dat hadden we nooit gedroomd?”
“In stilte heb ik dat altijd wel gehoopt. De schoolstrijd van 1917, die resulteerde in financiële gelijkstelling binnen het onderwijs, zou anno 2019 niet meer gevoerd worden. Sterker nog, wij zijn het eerste samenwerkingsbestuur in Nederland met naast openbare en christelijke ook een aantal samenwerkingsscholen. In 2017 is de wet hiervoor aangepast. Dat had te maken met het bevoegd gezag voor scholen. Bij christelijke scholen is dat een eigen bestuur, voor openbare scholen het gemeentebestuur en hoe regel je dat voor de samenwerkingsscholen. Nu vallen alle scholen onder Quadraten. Dat is echt een Huzarenstukje.”
Hoe hebben jullie dat voor elkaar gekregen?
“Vertrouwen in elkaar en het belangrijkste ‘respect’. De Aquarel in Sebaldeburen was in 2007 de eerste samenwerkingsschool. Henk Oosting van Westerwijs en ik hadden vertrouwen in elkaar. Het team en ouders zijn betrokken bij vragen rond de identiteit. Er worden nieuwe woorden en rituelen gevonden. Als er in de klas wordt gebeden heb je de keus wel of niet je handen te vouwen. Je blijft samen. De Tweemaster en Tweesprong uit Leek vormen als De Stapsteen de eerste samenlevingsschool. Op de Klimboom in Boerakker hebben de kinderen aangegeven dat ze het raar vinden om bij de ‘samenlevingslessen’ apart te zitten. Nu wordt bij kerst stilgestaan bij de geboorte van Jezus en de kerstman. ”
Nu wordt bij kerst stilgestaan bij de geboorte van Jezus en de kerstman.
De fractievoorzitter van de Christen-Unie, Peter Holsappel, vindt dat dit niet een zaak van de kinderen is om te bepalen. Hij hoort natuurlijk bij Noorderbasis.
“Wij gaan uit van de kinderen en hun ouders. Ouders kiezen in steeds mindere mate voor de zuil. Ze kijken of er dichtbij een goede school is en naar het aanbod van kinderopvang. De verzuiling is ook in het onderwijs voorbij. Scholen denken volop na over hun eigen pedagogische en levensbeschouwelijke identiteit en brengen dat onder woorden in hun visie. De toekomst van het gereformeerd onderwijs ziet er over tien jaar anders uit. Ik denk dat er dan een hechte samenwerking is met Quadraten. We hebben trouwens onderling een goed contact. De gemoedelijkheid van de bevolking en de ruimte naar elkaar draagt bij aan deze ontwikkeling”.
Kom je nog wel aan onderwijszaken toe met zo’ n grote organisatie?
“Alle 35 scholen hebben een groen ‘vinkje’. We kennen geen zwakke scholen meer. We richten ons op kwalitatief goed onderwijs, waar kinderen de basisvaardigheden als taal en rekenen, naast sociale vaardigheden, onder de knie krijgen. Met Het Nautilus in Zuidhorn starten we in augustus een school waarbij we aansluiten bij de nieuwsgierigheid van kinderen. Optel- en aftreksommen kun je praktisch toepassen als je buiten op het plein kinderen nieuwe tegels laat leggen. Niet achter je tafel de omtrek laten uitrekenen, maar doen. Kinderen denken na over hun eigen leervragen. Vernieuwend onderwijs dat Quadraten initieert en in de opstartfase financieel mogelijk maakt kan doorwerken naar de andere scholen.”
Je was ooit directeur van de Delta in Zevenhuizen. De wens van de initiatiefgroep mfc Zevenhuizen was om daar een basisschool voor het dorp in te vestigen. Dat gaat niet door, gemiste kans?
“Het initiatief lag bij mfc Zevenhuizen, niet bij de scholen. Die zijn er aan ‘geplakt’ . Het begint om samen na te denken welke ruimtes je nodig hebt en kunt delen in gemeenschappelijk en multifunctioneel gebruik. Een programma van eisen samenstellen vanuit de gedachte van samenwerken, alvorens naar de tekentafel te gaan. In De Wilp wordt nu actief nagedacht over het oprichten van een Integraal Kind Centrum. De teams, de MR’en en kinderopvangorganisatie zijn positief. Het schoolgebouw van De Dorpel is ook afgeschreven. In Marum beginnen we trouwens na de bouwvakvakantie met de bouw van het IKC.”
Samenwerkingsscholen van Quadraten bevinden zich in de volgende plaatsen: Aduard, Boerakker, Kornhorn, Leek, Noordhorn, Oldehove, Oostwold en Sebaldeburen.
Cryptische uitspraak van Heddema: ‘ Christelijk onderwijs veralgemeniseert, Openbaar onderwijs verbijzondert en daar begint ontmoeten én samenwerken’